عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ أَنَّ رَجُلًا أَصَابَ مِنِ امْرَأَةٍ قُبْلَةً، فَأَتَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَأَخْبَرَهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلّ : 

{ أَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ }. فَقَالَ الرَّجُلُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَلِي هَذَا ؟ قَالَ : " لِجَمِيعِ أُمَّتِي كُلِّهِمْ ".( بخاری/525- مسلم/2763- ابن ماجه/

ئیبنی مەسعوود (خوا لێی ڕازی بێت) دەفەرموێت: کەسێک ژنێکی بیانی ماچ کردبوو، دواتر چوو بۆ خزمەت پێغەمبەر ٍﷺ و ئاگاداری کردۆتەوە لە ڕووداوەکە، خوای گەورە لەسەر ئەم ڕووداوە ئایەتی(١١٤)ی سووڕەتی هوودی دابەزاندووە... ئەو کەسە وتی: ئەی پێغەمبەری خودا!  ئایا ئەمە تەنیا بۆ منە؟  پێغەمبەرٍﷺ فەرموویەتی: نەخێر ئەم فەزیلەت و نیعمەتە بۆ هەموو باوەڕدار و میللەتەکەمە.

پەیام و وانەکانی ئەم فەرموودە

خاڵی یەکەم

لە میتۆدی پەروەردەیی پێغەمبەرٍﷺوەک چۆن ئەو مۆدێلی پراکتیکی ئەوان بوو؛ لای هاوەڵان هێندە کاریگەر بوو، ڕاستگۆیی دیارترین هێمای بوو بەجۆرێک کە لە ڕەفتار و قسەی هاوەڵاندا دیار بوو؛ تەنانەت بابەتی نهێنی ژیانی خۆیان وەک تاک و خێزان و هەستیاریش لە پێغەمبەرٍﷺ نەشاردەوە.

خاڵی دووەم

هاوکات لەگەڵ ڕاستگۆیی هاوەڵان، حیکمەتی پێغەمبەرٍﷺلە کارلێککردن لەگەڵ هاوەڵەکانیدا شایەنی بیرکردنەوە و تێڕوانینی ژیرانەیە.  لەگەڵ بیستنی ڕەفتاری نەشیاوی هاوڕێکانیدا، لەبری تووندی و لۆمەکردنی نەشیاو، ئەو ڕەفتارە نەشیاوییە لە ڕووی ئەخلاقییەوە دەکردە دەرفەت و سەکۆیەک بۆ پەروەردەکردنی کەسی هەڵە و ئەوانی دیکە.

خاڵی سێیەم

ئایەتی: أَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ (114/ هوود) ئەم پەیامە دەداتە ئیمانداران، هەر وەک چۆن "دەستنوێژ" جەستە لە پیسبوونی دەرەکی پاک دەکاتەوە؛  هەر وەها "نوێژ" "دڵ" لە گوناهی ناوەوە پاک دەکاتەوە.

خاڵی چوارەم

ئەو ئایەتەی سەرەوە هەڵگری مژدەیەکی گشتییە؛  بۆ ئەوەی مرۆڤی ئیماندار، دوای پیسبوونی بە گوناهـ، بێ ئومێد نەبێت لە تەوبەکردن و شۆردنی دڵی لە کاریگەرییەکانی گوناهـ، و دوای گوناهـ، بە دەستنوێژ و جێبەجێکردنی دوو ڕکات "نوێژی تەوبە"، لە ئامادەبوون و پەیوەندی ڕوحی خۆی لەگەڵ خودا.

خاڵی پێنجەم

ڕەنگە قەبووڵکردنی عیبادەت هەمیشە ڕوو نەدات، واتە کەسێک کە عیبادەت ئەنجام دەدات ڕەنگە بە هیچ هۆکارێک لەلایەن خوداوە قەبووڵ نەکرێت؛  بەڵام بابەتی تەوبە هەمیشە کراوەیە.  کات و شوێن سنووری بۆ دانانێن.

خاڵی شەشەم

ئەم وانەیە لە قسەکانی پێغەمبەرٍﷺفێر دەبین، دانپێدانانی یەکێک لە هاوەڵان دروست نییە دان بە تاوانێکدا بنێیت لەبەردەم هیچ کەسێکدا؛ چونکە شاردنەوەی گوناهـ و نهێنی کەسی سنگێکی نهێنییە و نابێت بەناودا بگەڕێت؛ و ئەگەر پێویست بوو، پێویستە نهێنی کەسی لەگەڵ ئەو کەسانەدا باس بکەیت کە:

١- ڕاوێژکارێکی باش بە و بیر و بۆچوون لە بوارەکەی دڵخوازدا بێت.

٢- نهێنی و متمانەپێکراو بێت.

٣- لە هێزی ڕێنمایی و ڕێنمایی پێویستەوە هه‌بوون.